Oporność na środki przeciwdrobnoustrojowe i CRP

Oporność na środki przeciwdrobnoustrojowe jest globalnym zagrożeniem dla zdrowia

Antybiotyki to najważniejsze leki przeciwbakteryjne. Nadmierne i nieprawidłowe stosowanie antybiotyków spowodowało rozwój bakterii, które są na działanie antybiotyków oporne. Jednocześnie wiele farmaceutycznych firm zrezygnowało z opracowywania nowych leków przeciwdrobnoustrojowych.

Oporność na środki przeciwdrobnoustrojowe (AMR) została uznana przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) za jedno z dziesięciu największych globalnych zagrożeń dla zdrowia na świecie¹. Jeżeli AMR będzie nadal rosnąć, szacuje się, że do 2050 roku co roku przedwcześnie umrze 10 milionów ludzi. Wiele zwykłych infekcji, które są dziś leczone antybiotykami, mogą stanowić zagrożenie dla życia.

Oprócz zwiększonej śmiertelności AMR stanowi ogromne obciążenie ekonomiczne dla systemu służby zdrowia, jak również dla ludzi. U pacjentów wymagających dłuższej hospitalizacji mogą leki używane do leczenia patogenów opornych na antybiotyki wywołać poważniejsze skutki uboczne, co w wyniku przedłużającej się choroby i pobytu w szpitalu powoduje utratę przychodów².

Niewłaściwe stosowanie antybiotyków powoduje AMR

Około 80-90% wszystkich antybiotyków stosowanych w służbie zdrowia jest przepisywanych przez lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej³ na infekcje dróg oddechowych, które są najczęstszym powodem wizyty u lekarza^4,5. Większość antybiotyków jest przepisywanych do leczenia dróg oddechowych, mimo że ok. 90% chorób układu oddechowego jest spowodowanych przez wirusy, lub choroby ustępują samoistnie⁵. Leczenie antybiotykami wirusowych i samoistnie ustępujących infekcji nie przynosi pacjentom żadnych korzyści klinicznych, wręcz przeciwnie, sprzyja rozwojowi oporności na antybiotyki.

Głównym czynnikiem powodującym rozwój AMR jest niewłaściwe stosowanie antybiotyków. Szacuje się, że 50% antybiotyków jest przepisywanych niepotrzebnie lub nieprawidłowo⁶. Również dziś są antybiotyki powszechnie przepisywane wyłącznie na podstawie objawów pacjenta, bez wykonania badań diagnostycznych, które potwierdziłyby infekcję. Antybiotyk o szerokim spektrum działania jest często antybiotykiem pierwszego wyboru, chociaż powinien być stosowany tylko w przypadku bezwzględnej konieczności. Badanie poziomu białka C-reaktywnego (CRP) w miejscu opieki nad pacjentem pomaga w rozpoznaniu infekcji dróg oddechowych, prawidłowym przepisywaniu antybiotyków, dzięki czemu leczenie choroby jest bardziej skuteczne.

Niepewność diagnostyczna i błędne przekonania na temat stosowania antybiotyków to kluczowe czynniki, które prowadzą do nadużywania antybiotyków

Każdy kraj ma swoją politykę stosowania antybiotyków, na którą mają wpływ takie czynniki jak kulturowy kąt postrzegania choroby, czynniki społeczno-ekonomiczne i błędne przekonania na temat antybiotyków. Jednak główną przyczyną nadmiernego przepisywania antybiotyków jest niepewność diagnostyczna lekarzy⁷. Często trudno odróżnić infekcje wirusowe od bakteryjnych oraz infekcje ustępujące samoistnie od tych, które wymagają leczenia. Aby zminimalizować ryzyko dla pacjenta, antybiotyk podaje się "na wszelki wypadek". Kiedy niepewność diagnostyczna połączy się z wymuszeniem przez pacjenta wypisania antybiotyku z powodu błędnego przekonania na ten temat (tj., że antybiotyki leczą infekcje wirusowe), łatwo dochodzi do ich bezsensownego przepisywania.⁸

Szybkie ilościowe badanie CRP w miejscu opieki nad pacjentem zmniejsza liczbę niepotrzebnie przepisywanych antybiotyków przez lekarzy POZ

Właściwe stosowanie antybiotyków w ramach opieki zdrowotnej ma kluczowe znaczenie w walce z AMR. Właściwe stosowanie antybiotyków to nie tylko ich rzadsze przepisywanie, ale także podanie ich pacjentom, którym taka terapia pomoże. Szybka i dokładna diagnoza odgrywa ważną rolę w ograniczeniu nadużywania antybiotyków^2,9. Wykonanie badania poziomu białka C-reaktywnego (CRP) w miejscu opieki nad pacjentem, zanim zostaną przepisane antybiotyki, ma kilka zalet, które pomagają w zwalczaniu AMR:

• Testy są dokładne, niedrogie i łatwe w użyciu i wymagają małej objętości próbki
• Szybko dostępne wyniki otrzymane jeszcze w trakcie badania pacjenta, zmniejszają niepewność diagnostyczną i pomagają w podjęciu decyzji o konieczności zastosowania antybiotyku
• Znaczące zmniejszenie nadmiernego stosowania antybiotyków w leczeniu infekcji dróg oddechowych bez narażania zdrowia pacjenta^10-12
• Wyniki CRP można wykorzystać do wyjaśnienia pacjentowi, dlaczego podanie antybiotyku nie jest konieczne. Efektywna komunikacja z pacjentem zwiększy również jego zadowolenie.¹³

Literatura

1. World Health Organization (WHO). Antimicrobial resistance. Available at https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/antimicrobial-resistance
2. O’Neill J. Review on Antimicrobial Resistance. Antimicrobial Resistance: Tackling a Crisis for the Health and Wealth of Nations, 2016.
3. Hay AD. Antibiotic prescribing in primary care. BMJ 2019; 364:l780.
4. Petersen I et al. Antibacterial prescribing in primary care. J Antimicrob Chemother 2007; 60 Suppl 1: i43-47.
5. Bjerrum L et al. Health Alliance for Prudent Prescribing, Yield and Use of Antimicrobial Drugs in the Treatment of Respiratory Tract Infections (HAPPY AUDIT). BMC Fam Pract 2010; 11:29.
6. CDC. Antibiotic Use in the United States, 2017: Progress and Opportunities.
7. Harbarth S, Samore MH. Antimicrobial resistance determinants and future control. Emerg Infect Dis 2005; 11:794-801.
8. European Commission. Special Eurobarometer 445: Antimicrobial Resistance. European Commission; Brussels, Belgium: 2016
9. WHO. Antimicrobial resistance and primary health care. Technical series on primary health care, 2018. https://apps.who.int/iris/handle/10665/326454
10. Aabenhus R et al. Biomarkers as point-of-care tests to guide antibiotics in patients with acute respiratory infections in primary care. Cochrane Database of Systematic Reviews 2014; 11:CD010130.
11. Tonkin-Crane SKG et al. Clinician-targeted interventions to influence antibiotic prescribing behaviour for acute respiratory infections in primary care: an overview of systematic reviews (Review). Cochrane Database of Systematic Reviews 2017; 7(9):CD012252.
12. O'Brien K et al. C-reactive protein point-of-care testing (CRP POCT) to guide antibiotic prescribing in primary care settings for acute respiratory tract infections (RTIs). Rapid assessment on other health technologies using the HTA Core Model for Rapid Relative Effectiveness Assessment. EUnetHTA Project ID: OTCA012, 2019.
13. Strumann C et al. Communication training and the prescribing pattern of antibiotic prescription in primary health care. Plos One 2020; 15(5): e0233345.